Hier vind je interessante weetjes over monumenten uit de fietsroutes van 2025.
Berichten: 2025
Rentenieren
Met pensioen gaan. Dat is voor menig werknemer tegenwoordig een aantrekkelijk doel. Vroeger was dat niet zo. Er bestond geen AOW- of pensioenregeling. Mensen bleven tot op hoge leeftijd wat werken of waren aangewezen op hulp van familie of buren. Rentenieren konden alleen mensen die flink geld hadden verdiend: zij leefden van de rente van hun kapitaal. Aan de Dorpsstraat 66 in Warmenhuizen staat zo’n huis van iemand die ging rentenieren. Hij had zijn schaapjes duidelijk op het droge. Dit is een van de monumenten uit de fietsroute Harenkarspel.
Lees meerOudste huis van Warmenhuizen
Het Baanhuis uit 1720 is vermoedelijk het oudste huis van Warmenhuizen. Het lijkt op een boerderij, maar is het niet. Op deze plek stond in 1621 een woning van een rijke weduwe. Die schonk het aan de gemeenschap om er een armenhuis te vestigen. In het pand bevonden zich eerst drie en later vier ‘appartementen’ met elk een eigen huisnummer. Twee in het langgerekte voorhuis en een (later twee) in de afgeknotte stolp. De naam Baanhuis duidt op het pad waarlangs in die tijd een spinbaan was geïnstalleerd, als werkverschaffing voor de armen.
Lees meerOp het verkeerde been
Aan de Loet in Schagen staat stadsboerderij Vreeburg, een Rijksmonument dat nu in gebruik is als museum. Volgens bouwkundigen zou deze langhuisstolp al meer dan 350 jaar oud zijn omdat op de gevelsteen het jaartal 1671 staat. Die gevelsteen is echter afkomstig van De Steenen Pijp (een brug aan het Noord) en later in de gevel van Vreeburg gemetseld. Zo makkelijk kan je dus op het verkeerde been worden gezet! Het museum is tijdens de Monumentendag geopend.
Lees meerWonen in een molen
Kom tijdens de Monumentendag kijken hoe men vroeger leefde in Waarlandsmolen, een schitterend Rijksmonument uit de route Harenkarspel. Deze oudste houten poldermolen van ons land dateert uit 1530. In het ernaast gelegen Molenhuijs leer je alles over de strijd tegen het water door de eeuwen heen. Ook kun je hier een heerlijk kopje koffie of thee scoren.
Lees meerStolp met strandvondst
Op deze foto zijn de darsdeuren nog gesloten, maar op zaterdag 13 en zondag 14 september zullen ze wijd open staan. Enthousiaste vrijwilligers willen u alles vertellen over deze enige overgebleven duinstolp uit de 2e helft van de 19e eeuw. Onder andere gebouwd met hout dat men op het strand vond. Deze boerderij uit de fietsroute Zijpe staat op Dorpsplein 33 in Callantsoog.
Lees meerHoog van de toren blazen
Als je eens goedkoop hoog van de toren wilt blazen, is het goed om te weten dat dit op zaterdag 13 september van 11 tot 16 uur kan in de Nederlands Hervormde Kerk op de Markt in Schagen. Je moet er even voor klimmen, maar dan sta je ook zomaar 50 meter boven je toehoorders!
Lees meerRoomse rijkdom?
De pastorie aan de Gedempte Gracht 64 uit de fietsroute Schagen is een imposant gebouw. Als je bedenkt dat er somtijds een pastoor, kapelaan en huishoudster in woonden, vraag je je af waar ze het allemaal van deden. Tegenwoordig is het armoe troef, want het onderhoud alleen al kost scheppen met geld en het aantal beminde parochianen neemt schrikbarend af.
Lees meerGrote Kaap
Deze kleine vuurtoren uit de fietsroute Zijpe heeft een hoogte van 16,8 meter en het licht heeft een hoogte van 32 meter boven de middenstand. Het internationale nummer is B 0849 en nationaal 1482. Maar dat zal u worst wezen….. Ziet u de torenwachter in de 2e helft van de 19e eeuw met z’n petroleumkannetje de toren al beklimmen om het reservoir bij te vullen? Klimt u op Monumentendag zelf eens omhoog!
Lees meerGegoede stand
Dit pand op Dorpsstraat 104 in Warmenhuizen (uit de route Harenkarspel) is rond 1880 gebouwd voor de hoofdonderwijzer van de voormalige Openbare Lagere School. In die tijd behoorde je als hoofdonderwijzer tot de gegoede burgerij, dus daar moest natuurlijk een deftig pand voor komen. In 1959 is het verbouwd tot wijkgebouw voor het Wit-Gele Kruis, een vereniging op het gebied van zieken- en gezondheidszorg. Op deze foto uit 1965 is achter de woning nog het schoolgebouw te zien, dat later helaas is gesloopt.
Lees meerVikingen in Callantsoog?
Dit huis met de naam Klein Callinghe op ’t Oghe staat langs de Zeeweg 38 in Callantsoog (uit de fietsroute Zijpe). Het dorp Callantsoog ontstond op de plaats van het middeleeuwse Callinghe op ’t Oghe, een eiland voor de kust van West-Friesland, dat in 1570 door de Zuiderzee werd overspoeld. Door inpoldering heeft het dorp aansluiting gekregen met het vasteland. De naam Callinghe is mogelijk afkomstig van de Vikingen die zich hier rond 900 zouden hebben gevestigd. Maar meer waarschijnlijk is dat het een afleiding is van de Friese mansnaam Kalle. Het tweede deel van de naam, Oghe, betekent eiland en is later toegevoegd.
Lees meerOnderwijs in Eenigenburg
Volgens de tekst op de eerste steen in de zuidmuur werden school en onderwijzerswoning op de Surmurhuizerweg (uit de route Harenkarspel) gebouwd ter vervanging van een school die al sinds de 17e eeuw onderaan de terp stond. Kun je nagaan hoe lang het dorp Eenigenburg al bestaat! In geschriften wordt Eenigenburg in 1287 al genoemd als Eningenburch. Op deze foto uit 1916 staat de hoofdonderwijzer voor zijn huis en de kinderen voor het hek van de school.
Lees meerRenaissance in Oude Ursula
De oude Ursulakerk te Warmenhuizen is ingewijd in 1508. Rond 1525 is het houten tongewelf beschilderd door Jacob Cornelisz van Oostsanen, met prachtige voorstellingen van onder andere Het laatste oordeel en De Mannaregen. Het gewelf werd in 1891 overgebracht naar het Rijksmuseum, maar rond 1960 weer in de kerk teruggeplaatst. Heel bijzonder, dus ga tijdens je fietstocht door Harenkarspel vooral even binnen kijken!
Lees meerVan dranklokaal tot kledingzaak
Dat tijden veranderen weten we wel. Dit geldt natuurlijk ook voor de functie van gebouwen. Vooral in de binnenstad van Schagen zijn de veranderingen soms spectaculair, hoewel je daarvoor wel achter de voorgevel moet kijken. Het pand aan de Gedempte Gracht 23 is daar een mooi voorbeeld van. In de tijd van de bouw (1846) fungeerde het als dranklokaal, tot 1980 als slijterij, en tegenwoordig doet het dienst als kledingzaak.
Lees meerDe Zonnebloem
Wie zijn vakantie boekt in dit zomerhuisje hoeft nooit te zoeken. Dit huisje van Op ’t Landweg 15 in Callantsoog valt wel op in het duinlandschap. Het staat hier al vanaf 1933, is even weg geweest in de oorlog toen de Duitsers de Atlantikwall bouwden. Na de oorlog is het hier weer terug geplaatst. Je fietst er langs tijdens de route Zijpe.
Lees meerIJdele jonkheer
In de hervormde kerk van Dirkshorn uit de route Harenkarspel staat een unieke 17de eeuwse gedenksteen. Die kwam daar als volgt terecht. In de 17e eeuw verrees een eerste kerk. De drijvende kracht achter de bouw daarvan was jonkheer Jacob der Moere, de toenmalige Heer van Haringcarspel. Die wilde ook wel graag weten wat hij zoal voor zijn heerlijkheid deed. Daarom kwam er in deze kerk een indrukwekkende stenen dankbetuiging aan de Heer en Vrouwe van Haringcarspel. In de 19de eeuw verving de huidige kerk de vorige. Toen is ook de gedenksteen hier naartoe overgebracht en die staat nu in het portaal te pronken.
Lees meerBoeren in de stad
Veel boerderijen vind je niet meer binnen de bebouwing van de stad Schagen. Op het Noord zijn er nog enkele te vinden – zoals deze aan Noord 154 uit de fietsroute Schagen – hoewel ze niet meer dienst doen als boerenbedrijf.
Lees meerPiramides van het noorden
De gemeente Schagen ligt in West-Friesland, dat van oudsher een eigen dialect heeft en een eigen klederdracht. De prachtige stolpboerderijen – ook wel de piramides van Noord-Holland genoemd – zijn eveneens karakteristiek voor dit gebied. Diverse stolpen zijn dan ook tot monument verklaard.
Lees meerPrachtig plekje
Vroeger was er op t.v. een programma ‘Weg van de snelweg’. Het programma voerde je naar het binnenland, waar de stilte overheerste. Nou dat is hier zeker het geval. Midden op het oude eiland ’t Oghe fietst u tijdens de route Zijpe langs dit prachtige plekje op Abbestede 1 en 3 in Callantsoog.
Lees meerVervoer over water
Het gebied in en rond de voormalige gemeente Harenkarspel bestond vroeger uit talloze terpen, omringd door water. Een terp is een door mensen aangelegde verhoging in het landschap, om bij hoogwater een droge plek te hebben. Op deze terpen werden huizen of een boerderij gebouwd. De oorspronkelijke bewoners leefden van visserij, veeteelt en akkerbouw en verplaatsten zich voornamelijk over water. Mensen, koeien en hele huisraden werden per schuit van de ene naar de andere plek vervoerd. Tijdens de verkaveling zijn vele sloten gedempt. Goed voor de landbouw maar jammer van het verdwenen romantische aanzicht.
Lees meerTwee miljoen stenen
De Christoforuskerk uit de fietsroute Schagen rust op 630 palen en telt 2 miljoen stenen. Gielens nam de bouw voor zijn rekening naar een ontwerp van architect A. Tepe. De opening van dit geweldige gebouw was in 1883. Door regelmatige renovaties staat de kerk nog steeds in het centrum te stralen en op 13 september geeft men hier graag een rondleiding.
Lees meerLustoord?
De naam Villa Havana roept gedachten op van een exotisch lustoord of in ieder geval een zeer zonnig buitenverblijf. Het gaat hier echter om een huis waarvan de stichter een koopman was en een latere eigenaar advocaat, die nog weer later burgemeester van Schagen zou worden. Deze monumentale villa is opgenomen in de fietsroute van Schagen en is te vinden op Hoep 28.
Lees meerWelkom!
Van ver nodigt dit karakteristieke kerkje op Kerkplein 1 mensen uit om naar het gezellige Callantsoog te komen. Zo ook de deelnemers aan onze monumentenfietstocht op 13 september. Wees welkom en geniet van alles wat dit dorp u te bieden heeft!
Lees meerArmoede in de 19e eeuw
Deze woning op Surmurhuizerweg 13 in Eenigenburg (uit de route Harenkarspel) geeft een indruk van het armoedige bestaan van een 19e- eeuwse landarbeider die seizoenswerk verrichtte. Dat betekende hard werken tegen een laag loon. Met zijn gezin woonde hij in een klein huis, bestaande uit een of twee kamers met bedstee. Na de Tweede Wereldoorlog werd veel handwerk vervangen door machines en de diensten van de landarbeider door die van het loonbedrijf. De meeste landarbeidershuisjes zijn toen gesloopt. Dit is een van de zeldzaam overgebleven exemplaren.
Lees meerSlag van de Somme
Wat niet iedereen weet is dat in de toren op Slotplein 2 (uit de route Schagen) een museum is gevestigd, boordevol bezienswaardigheden uit de Slag van de Somme. Beheerder van de collectie is Willem van Erp. Een enthousiaste man die je tijdens de Monumentendag alles over dit bloedige hoofdstuk uit de Eerste Wereldoorlog kan vertellen. In de toren aan de overkant zit ook een museum dat die dag open is. Hier vind je alles over de regionale geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.
Lees meerRomantiek aan de Helmweg
Is dit nu geen plek waar u ook wel zou willen wonen? Beneden aan de dijk, verscholen tussen de bomen en het strand op loopafstand. Ja, Levensverzekeringsmaatschappij ’t Hooge Huys wist de plekjes wel uit te zoeken. Zij lieten dit mooie pand aan de Helmweg 28 uit de fietsroute Zijpe in 1926-27 bouwen als geldbelegging.
Lees meerVier eeuwen horeca
Het monument op Dorpsstraat 153 in Warmenhuizen (uit de fietsroute Harenkarspel) is in 1597 gebouwd als herberg Het Moriaanshoofd, een verwijzing naar de morenkop die aan de gevel hing. In die tijd kon men naast eten en drinken namelijk ook “een goet medicijn” verkrijgen. Tot in de 19e eeuw konden reizigers in de (niet meer bestaande) doorrijstal ernaast hun paarden voeren of verversen. Dit pand is altijd als herberg, café of restaurant in gebruik geweest. Tegenwoordig heet het Globe Streetfood, maar het is nog steeds de centrale plek in het dorp waar reizigers én inwoners voor een natje en droogje terecht kunnen.
Lees meerAdellijke verkwisting
Rond 1440 liet de eerste Heer van Schagen een bestaand huis verbouwen tot een vierkante waterburcht: Slot Schagen. Dat bleef in de familie tot die het in 1658 van de hand deed. In 1676 werd het teruggekocht door Floris Carel van Beijeren van Schagen. Deze nazaat van de eerste Heer woonde echter in zijn kasteel in België en keek er verder niet naar om. Over verkwisting gesproken… Na anderhalve eeuw leegstand was het slot een ruïne die in 1827 werd gesloopt. Alleen de twee torens bleven gespaard. De westelijke toren deed dienst als gevangenis en de oostelijke als woonruimte voor de cipier. Begin deze eeuw is het slot herbouwd. Dat is nu een hotel. Maar stel je toch eens voor dat het hele complex in alle 15e eeuwse glorie bewaard was gebleven; dan had Schagen er een geweldige toeristische trekpleister bij gehad!
Lees meerEeuwenoude gemeente
De gemeente Schagen bestaat uit de stad Schagen en talloze dorpen, gehuchten en buurtschappen, die allemaal eeuwenoud zijn. Zo komt de naam Schagen al voor in een oorkondeboek uit het jaar 1000 en kreeg Schagen in 1415 stadsrechten. De oudste verwijzing naar Eenigenburg dateert uit 1289. Waarlandpolder is in 1575 drooggelegd, de streek bij Callantsoog werd al bewoond voor 980 en ’t Zand is rond 1733 ontstaan als buurtschap. Tuitjenhorn, Dirkshorn en Sint Maarten stammen uit de middeleeuwen en Schagerbrug ontstond in 1597 bij de aanleg van polder de Zijpe.
Lees meer
